دوکسوروبیسین یک داروی ضد سرطان است که مانع رشد و پیشرفت سلولهای سرطانی در بدن می شود.
داروی دوکسوروبیسین در درمان انواع مختلف سرطان که پستان، مثانه، تخمدان، تیروئید، معده ،ریه ،استخوان ،بافت عصبی ،عضلات ،مفاصل ،بافت های نرم را تحت تاثیر قرار داده اند استفاده می شود. دوکسوروبیسین همچنین در درمان لنفوم های هوچکینی و لوسمی های حاد نیز بکار می رود.
دوکسوروبیسین چیست؟
دوکسوروبیسین (Doxorubicin) با نام تجاری آدریامایسین (Adriamycin) یک داروی ضد سرطان است که با رشد و گسترش سلول های سرطانی که در بدن تداخل ایجاد می‌کنند مبارزه می‌کند.
دوکسوروبیسین برای درمان انواع مختلف سرطان مانند سرطان پستان، مثانه، تخمدان، تیروئید، معده، ریه ، استخوان ، بافت های عصبی، عضلات، مفاصل، و بافت نرم مورد استفاده قرار می گیرد. دوکسوروبیسین همچنین برای درمان بیماری هوچکین و انواع خاصی از سرطان خون استفاده می شود.
مکانیسم اثر دوکسوروبیسین
دوکسوروبیسین بنظر می رسد با اتصال به DNA و مهار ساخت نوکلئیک اسید از طریق ایجاد اختلال در ساختمان مولکولی و ایجاد ممانعت فضایی عمل می کند.
مطالعات ساختار سلول ،نفوذ سریع به سلول و اتصال به کروماتین دورهسته ، مهار سریع فعالیت میتوزی و سنتز اسید نوکلئیک، و القای جهش و ناهنجاریهای کروموزومی را نشان داده اند.
فارماکودینامیک
دوکسوروبیسین از عوامل آنتی نئوپلاستیک متعلق به آنتراسیکلین ها می باشد. دوکسوروبیسین مانع پیشرفت در شرایط نئوپلاستیک می گردد.
فارماکوکینتیک
نیمه عمر توزیعی داروی دوکسوروبیسین 5 دقیقه می باشد که نشان می دهد که دوکسوروبیسین بسرعت توزیع می گردد.
دوکسوروبیسین و متابولیت اصلیش دوکسوروبیسینول 74-76% با پروتئینهای پلاسما پیوند می یابد.
دوکسوروبیسین از سد خونی-مغزی عبور نمی کند. دوکسوروبیسین در کبد متابولیزه می شود و 40% مقدار مصرف شده طی 5 روز از طریق صفرا دفع می گردد.
5-12% مقدار مصرف شده طی 5 روز از طریق ادرار دفع می گردد. پس دفع داروی دوکسوروبیسین عمدتا از طریق صفرا می باشد.
موارد مصرف دوکسوروبیسین
سرطان پستان , سرطان تخمدان , سارکوم کاپوزی , بیماریهای بدخیم , مولتیپل میلوما , نوروبلاستوم , لنفوم های هوچکینی , تومور ویلمز (نوعی تومور بدخیم در کلیه) , سرطان معده , لوسمی لنفوبلاستیک حاد , سرطان مثانه , لوسمی میوبلاستیک حاد , سرطان تیروئید , کارسینومای ریه با منشائ نایژه ای , سارکوم بافت های نرم
عوارض جانبی جدی:
برخی از عوارض جانبی ممکن است در طول تزریق رخ دهد٬ به مراقب بگویید اگر شما در طول تزریق سرگیجه، حالت تهوع، نور سر، عرق، یا یک تنگی سردرد، قفسه سینه، درد پشت، تنفس مشکل، یا تورم در صورت خود را احساس میکنید .
اگر شما پس از مصرف این دارو دچار هر یک از عارضه های زیر شدید٬ سریعا با پزشک خود تماس گرفته و او را در جریان قرار دهید .
احساس تنگی نفس (حتی با فعالیت خفیف)، تورم، افزایش وزن سریع؛
تب، لرز، بدن درد، علائم آنفلوانزا، زخم در دهان و گلو
پوست رنگ پریده، کبودی آسان، خونریزی غیر معمول
ضربان قلب سریع، آهسته، و یا ناهموار
اضطراب، عرق کردن، تنگی شدید نفس، خس خس سینه، نفس نفس زدن غیر معمول
درد قفسه سینه، سرفه ناگهانی، سرفه با خلط کف آلود، تنفس سریع، سرفه خونی
درد کمر، خون در ادرار ، ادرار کم
رفلکس بیش از حد فعال، گیجی، غش
ضعف عضلانی، سفتی، و یا انقباض
درد، سوزش در پوست
پیش از مصرف دوکسوروبیسین
برای حصول اطمینان از مضر نبودن دوکسوروبیسین برای شما؛در صورتی که هر یک از شرایط زیر در مورد شما صادق است از پیش به پزشک اطلاع دهید:
- در صورتی که به دوکسوروبیسین و یا دارو های مشابه آن ( دانوروبیسین ، اپی روبیسین ، ایداروبیسین ، میتوکسانترون ) حساسیت دارید نباید از این دارو استفاده کنید.
- بیماری های کبدی و کلیوی
- مغز استخوان سرکوب شده و ضعیف
- بیماری قلبی و یا داشتن سابقه ی نارسایی قلبی
- اگر قبلا توسط دوکسوروبیسین و یا داروهای مشابه آن مورد درمان قرار گرته اید.
- در صورتی که از داروهای ضد سرطان دیگری استفاده میکنید و یا در گذشته مورد پرتو درمانی قرار گرفته اید پزشک معالج را در جریان بگذارید.
- مصرف دوکسوروبیسین ممکن است ریسک بروز اختلالات مربوط به مغز استخوان و یا ابتلا به انواع دیگری از لوسمی را افزایش دهد.بهتر است در این مورد با پزشک صحبت کنید.
- در صورتی که باردار هستید نباید از دوکسوروبیسین استفاده کنید.زیرا ممکن است باعث صدمه دیدن جنین و یا بروز نقص عضو شود.در طول مصرف دوکسوروبیسین از روش های پیش گیری از بارداری استفاده کنید ( چه مرد باشید و چه زن ). مصرف دوکسوروبیسین توسط هر دوی والدین ممکن است سبب بروز نقص عضو در کودک شود.
- در صورتی که زن هستید در طول مصرف دوکسوروبیسین باید از باردارشدن جلوگیری کنید و دست کم شش ماه پس از قطع مصرف دوکسوروبیسین اقدام به بارداری نمایید.
- در صورتی که مرد هستید و شریک جنسی شما توانایی باردار شدن را دارد باید از روش های پیشگیری از بارداری استفاده کنید ( مانند استفاده از کاندوم ) . اگر در طول مصرف دوکسوروبیسین شریک جنسی تان باردار شود احتمال صدمه دیدن جنین وجود دارد.دست کم شش ماه پس از قطع مصرف دوکسوروبیسین باید از بارداری پیشگیری شود و رابطه جنسی کنترل شده باشد.
- در صورت بروز بارداری تحت شرایطی که والدین کودک هر دو از دوکسوروبیسین استفاده می کنند بلافاصله باید پزشک را در جریان گذاشت.
- این دارو می تواند روی توانایی باروری افراد اثر بگذارد ( چه مرد و چه زن ). بهتر است در این مورد با پزشک معالج صحبت کنید.