سیتارابین یک داروی سرطانی است که با رشد و گسترش سلولهای سرطانی در بدن تداخل ایجاد می کند. سیتارابین در درمان لوسمی ( سرطان خون) بکار می رود. سیتارابین همچنین در درمان لوسمی ناشی از مننژیت بکار می رود.
شکل دارویی: تزریق
مکانیسم اثر سیتارابین
داروی سیتارابین یک آنتی متابولیت است و در چرخه سلولی بطور اختصاصی در مرحله تقسیم سلولی عمل کرده و موجب مهار سنتز DNA , و بمقدار کمی RNA و پروتئین می گردد.
فارماکودینامیک
داروی سیتارابین یک آنتی متابولیت ضد سرطان می باشدکه در درمان انواع لوسمی بکار می رود. آنتی متبولیت ها عمل پورین و پریمیدین را تقلید میکنند – که باعث مهار سنتز DNA می شود.
آنها باعث می شوند این مواد در فازS چرخه سلولی به DNA k متصل ملحق نشوند و تظاهر و تقسیم متوقف می شود.
سیتارابین بصورت داخل سلولی به شکل تری فسفات فعال متابولیزه می شود.این متابولیت بوسیله مکانیسم چند گانه شامل مهار آلفا DNA پلیمراز ، مهار بازسازی DNA با اثر بر بتا DNA پلیمراز به DNA آسیب می رساند.
داروی سیتارابین بسرعت متابولیزه می شود و بصورت خوراکی موثر نیست. کمتر از بیست درصد از دوز خوراکی از دستگاه گوارش جذب می شود. اتصل به پروتئین سیتارابین 13% می باشد . دارای متابولیسم کبدی است.
حذف اولیه سیتارابین توسط متابولیزه شدن به ترکیبات غیر فعال ara-U, صورت می گیرد که از طریق ادرار دفع می شود.
نیمه عمر سیتارابین 10 دقیقه می باشد.
موارد منع مصرف سیتارابین
ازدیادحساسیت به این دارو و ترکیبات آن
عوارض جانبی سیتارابین
تهوع , درد قفسه سینه , دردشکمی , استفراغ , صدمه جدی به کبد , بثورات جلدی , خارش شدید , واکنش های جلدی-مخاطی شدید , کاهش پلاکت خون , کاهش لکوسیت خون , تب1 , درد عضلانی , استخوان درد , طاسی , عفونت ها , بی اشتهایی , احساس ناخوشی , کونژکتیویت , خونریزی , احتباس ادراری , پنومونی
تداخلات دارویی سیتارابین
آلوپورینول , تراستوزوماب , ویتامین آ , ویتامین ای , فلوسیتوزین , آدنوویروس نوع 4 و 7 زنده خوراکی
نکات قابل توصیه
1- برای بیماران تحت درمان با داروی سیتارابین بطور منظم شمارش پلاکت و لکوسیت انجام شود و ارزیابی مغز استخوان صورت بگیرد.
2- مقدار مصرف بیشتر سیتارابین و تزریق وریدی سریع آن بجای دفعات بیشتر و تزریق وریدی آهسته تر ، باعث استفراغ و تهوع بیشتراما عوارض خونی کمتر است.
3-در بیماران دارای نارسایی کبد و نارسایی کلیه با احتیاط مصرف شده و در صورت امکان دوز مصرفی کاهش یابد.در این بیماران احتمال بروز سمیت اعصاب مرکزی بیشتر است.
4-در بیماران تحت درمان با سیتارابین بصورت دورهای مغز استخوان و فعالیت کبد و کلیه تحت آزمایش قرار بگیرد.
5-مانند دیگر داروهای سایتو توکسیک ، تزریق سیتارابین می تواند افزایش اسید اوریک خون ثانوی به لیز سریع سلولهای سرطانی ایجاد کند .بیماران باید از لحاظ سطح اسید اوریک خون تحت کنترل قرار بگیرند. مصرف زیاد مایعات از تجمع اسید اوریک در کلیه جلوگیری می کند.
6- التهاب پانکراس حاد در بیماران تحت درمان مداوم با سیتارابین و بیماران تحت درمان با سیتارابین با سابقه درمان بوسیله ال آسپاراژیناز گزارش شده است.
مصرف سیتارابین در دوران بارداری و شیردهی
در دوران بارداری و شیردهی، نباید دارویی را خودسرانه و بدون مشورت با پزشک استفاده کنید.
تاثیر مصرف Cytarabine بر رانندگی
سیتارابین ممکن است باعث سرگیجه در شما شود، اگر چنین علائمی داشتید، از رانندگی و کار با ماشین آلات اجتناب نمایید.
تداخل دارویی سیتارابین
تداخل دارویی ممکن است عملکرد داروها را تغییر و خطر ابتلا به عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. یک لیست از تمام داروهایی (ازجمله داروهای با نسخه / بدون نسخه و داروهای گیاهی) که استفاده می‌کنید تهیه کرده و آن را با دکتر و داروساز خود به اشتراک بگذارید. دوز داروی مصرفی خود را بدون مشورت با دکتر خود تغییر نداده و یا مصرف دارو را ترک نکنید.
داروهایی که ممکن است با این دارو تداخل دارویی برقرار کنند عبارتند از: دیگوکسین، فلوسیتوزین، جنتامایسین، برخی واکسن‌های زنده (مانند BCG)، کلوزاپین، سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی (مانند فینگولیمود، ناتالیزومب، افالیزومب، اوکره لیزوماب (ocrelizumab))