انواع روش‌های بیهوشی یا آنستزیا
آنستزیا (Anesthesia) یک درمان پزشکی است که شما را از احساس درد در حین انجام روش‌هایی مانند جراحی باز می‌دارد. اصولا داروهایی که برای جلوگیری از بروز درد استفاده می‌شوند، بی‌حس‌کننده نامیده می‌شوند.
انواع بیهوشی به روش‌های مختلف عمل می‌کنند. برخی از داروهای بیهوشی بخش‌های خاصی از بدن را بی‌حس می‌کنند، درحالی‌که سایر داروها مغز را بی‌حس می‌کنند تا بیمار به خواب موقت رود و زمینه انجام روش‌های جراحی تهاجمی‌تر فراهم شود.
اگرچه برخی از پزشکان قابلیت انجام بی‌حسی موضعی را دارند، اما بیهوشی موضعی و عمومی باید توسط تیم بیهوشی به سرپرستی پزشک متخصص بیهوشی انجام شود.
انواع روش‌های آنستزیا یا بیهوشی
به طور کلی، روش‌های مختلف بیهوشی قدرت مسدود کردن موقت مسیر انتقال سیگنال‌های حسی از اعصاب به مراکز مغز را دارند. در ادامه به جزئیات انواع بیهوشی اشاره خواهیم کرد.
۱. بی‌حسی موضعی
این روش فقط بخش کوچکی از بدن را بی‌حس می‌کند و به‌همین‌دلیل، بیمار در حین عمل بیدار و هوشیار است. معمولا برای جراحی آب مروارید، روش‌های زیبایی مانند بوتاکس، درمان‌های دندانپزشکی یا بیوپسی استفاده می‌شود.
۲. بی‌حسی منطقه‌ای
بیهوشی موضعی چیست؟ در واقع همان بی‌حسی منطقه‌ای است که می‌تواند درد را در قسمت بزرگ‌تری از بدن مسدود کند و شما در حین عمل کاملا هوشیار هستید. در واقع فقط از ناحیه کمر به پایین احساس درد نمی‌کنید. از انواع بی‌حسی منطقه‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بلاک نخاعی: مواد بیهوشی به‌صورت مستقیم به کیسه‌ای که طناب نخاعی را احاطه کرده است تزریق می‌شود.
- اپیدورال: مواد بیهوشی به قسمت پایین کمر و خارج از کیسه نخاعی تزریق می‌شود.
معمولا از این روش‌ها برای کاهش درد زایمان سزارین یا جراحی ستون فقرات، لگن و زانو استفاده می‌شود.
۳. بیهوشی عمومی
این روش باعث بیهوشی کامل و عدم حساسیت شما نسبت به هرگونه درد و محرک داخلی و خارجی می‌شود. چراکه به یک خواب عمیق فرو می‌روید و اصلا هوشیار نیستید. معمولا برای اعمال جراحیهای تهاجمی‌تر مانند جراحی سر، قفسه سینه یا شکم استفاده می‌شود. بیهوشی در عمل بینی نیز در اغلب موارد از همین نوع است.
۴. آرام‌بخشی
در این روش آنستزیا اگرچه بیمار به خواب آرامی فرو می‌رود اما می‌توان او را به‌راحتی برانگیخت یا بیدار کرد. معمولا از این روش بیهوشی برای کاتتریزاسیون قلبی و برخی کولونوسکوپی‌ها استفاده می‌شود.
خطرات و عوارض بیهوشی
خوشبختانه اکثر عوارض جانبی بیهوشی موقتی هستند و در عرض ۲۴ ساعت از بین می‌روند. بسته به نوع بیهوشی و نحوه انجام آن توسط پزشک، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- کمردرد یا درد عضلانی
- لرز ناشی از کاهش دمای بدن (هیپوترمی)
- مشکل در ادرار کردن
- خستگی
- سردرد
- خارش
- تهوع و استفراغ
- درد، حساسیت، قرمزی یا کبودی در محل تزریق
- گلودرد (فارنژیت)
از عوارض نادر و خطرناک بیهوشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب عصبی
- اختلال عملکرد شناختی پس از عمل مانند مشکلات حافظه و یادگیری
- ریزش ریه (آتلکتازی)
- هایپرترمی بدخیم با علائم تب و انقباضات عضلانی
قبل از جراحی، بسیار مهم است که متخصص بیهوشی درباره تاریخچه پزشکی، شیوه زندگی و همه داروهای مصرفی شما اطلاعات داشته باشد تا احتمال بروز خطرات و عوارض به حداقل برسد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بیهوشی داشته‌اید و بعد از مراجعه به منزل با مشکلات زیر مواجه شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
- دشواری در تنفس
- خارش شدید، کهیر یا تورم
- بی‌حسی یا فلج در هر نقطه از بدن
- لکنت زبان
- مشکل در بلع