کورتیکواستروئید و اثرات آن

کورتیکواستروئیدها”کورتیکواستروئیدها”یا “گلوکوکورتیکوئیدها “، که اغلب فقط “استروئیدها”نامیده می شوندشبیه بههورمونهایطبیعیمی باشندکه توسطقشر خارجیغددفوق کلیه یا آدرنال تولید می شوندو رابطه نزدیکی با کورتیزول دارند.کورتیزول، هورمونی است که از غده آدرنالترشح می شود.در پزشکیفرم مصنوعی اینهورمونهاباخواص مشابه وبان ام “داروهای کورتیکواستروئید”به طور وسیعی برای درمان آرتریت روماتوئید، لوپوس، آسم، آلرژی و بسیاری از بیماری های دیگرمورد استفاده می باشند.
در واقع کورتیکواستروئید ها تأثیرات هورمون هایی که بدن به طور طبیعی در غدد فوق کلیه می سازد را تقلید می کنند.در سال 8491 در ،کلینیک Mayo (Mayo Clinic)در روچسترRochester ،فردی به نام مینه سوتا, Minnesotaبا تزریق روزانه یک کورتیکواستروئید به یک گروه از بیماران مبتلا بهآرتریت، نتایج بسیار قابل توجه و بهبودی چشمگیری به دست آورد .شناسایی کورتیکواستروئید ها یک معجزه محسوب شد.به طوریکه پزشکان بر این باور بودند که درمانی برای آرتریت کشف شده است.اما با استفاده از کورتیکواستروئید ها در طول سال ها، عوارض جانبی قابل ملاحظه ای پدیدار شد و بیماراندر طیاستفاده طولانی مدتاز این داروهاو به خصوص با دوزهای بالای این داروها ،مشکلات بالقوه ای را گزارش نمودند کهمنجر بهایجاد ترس و واهمه در بیماران گشتو لذا استفاده از کورتیکواستروئیدها محافظه کارانه تر شد.
کورتیکواستروئید
در واقع داروهای کورتیکواستروئید داروهای مهم و قدرتمندی هستند که در صورت استفاده به جا و انتخاب صحیح بسیار ارزشمند می باشندواطلاع ازنحوه به کار بستن دستورالعمل مصرف آنها و چگونگیاستفاده ایمن از آنها ضروری می باشد.یک علت شایع برای بروز بیماری کم کاری اولیه غدد فوق کلیوی، بیماری اتوایمیوناست که باعث می شود سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم حمله کند. در بیماری آدیسونAddison diseasesیا “نارسایی غددفوق کلیه”کهمقدار کمی کورتیزول و آلدوسترون تولید می شود،سیستم ایمنیبدنبه غدد فوق کلیوی حمله می کند.
کورتیکواستروئیدهااغلب برای درمان بیماری آدیسونیعنی زمانیکه غدد فوق کلیه مقدار مناسب هورمون تولید نمی کندمورد استفاده قرار میگیرندسه دلیل عمدهای که برای تجویز این دسته از داروهاوجود داردعبارتند از:1-اثرات ضد التهابی 2-اثراتImmunosuppressantیا سرکوب سیستم ایمنی بدن3-درمان جایگزینیبرای جایگزینی هورمون هایی که به علت شرایطو بیماری هایخاصی دربدن تولید نمی شوند.

1-اثرات ضد التهابی

سیستم ایمنی بدن برای جلوگیری از گسترش عفونت با تلاش خود،موجب می شود ماده شیمیایی التهاب زابه محل عفونت منتقل شده ،التهابو تورم ایجاد شود.در واقع التهاب پاسخ بدن به عفونت، تحریک یا آسیب است که باعث قرمزی، تورم، درد و گاهی احساس گرما در ناحیه آسیب دیده می شود.استفاده ازداروهای کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب ،منجر به کاهشتورم و دردنیزمی شود.در واکنش های آلرژیک، نیزموادی مانندگردههاباعثایجادالتهاب می شوند.کورتیکواستروئیدها می توانندبر روی سیستم ایمنی بدن اثر گذاشتهمانع از تولید موادی شوند که آلرژیو التهاب را تشدید می کنندوبرای درمان طیف وسیعی از شرایط آلرژیک از جمله:آسم،رینیت آلرژیک ،تب یونجه(hayfever )مورد استفاده قرار می گیرند.در موارد ابتلا به آلرژیهای پوستیمانند اگزمانیزبه طور معمول با کورتیکواستروئیدهای موضعی مانند کرم ها و پمادها درمان صورت می گیرد.

2-اثرات ایمنوساپرسیو

سیستم ایمنی بدن،سیستم دفاعیاست که بهصورتطبیعیحفاظت ازبدن در برابر بیماریها، باکتری ها و ویروس ها را بر عهده دارد.در برخی بیماری ها، سیستم ایمنی بدن تضعیف و تخریب شدهو به این ترتیب بافت های سالم مورد حمله قرار می گیرند. آنها مانع عملکرد گلبول های سفید خون می شوند. سلول های سفید خون، جسم خارجی را نابود می کنند و به عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن کمک می کنند.تداخل با عملکرد سلول های سفید خون باعث عارضه جانبی افزایش حساسیت به عفونت می شود.کورتیکواستروئیدها همچنین برای جلوگیری از ردپیوند اعضاءو پس زدنارگان اهدایی از سوی سیستم ایمنی بدن ،استفاده می شود.کورتیکواستروئیدهابهشکلگسترده ای برای بسیاری از شرایط استفاده می شوند. آنها برای کنترل التهاب مفاصل و اندام ها در بیماری ها استفاده می شوند، از جمله:
1-آرتریت روماتوئیدarthritisRheumatoid :روماتیسممفاصل
2-لوپوس،Lupusحمله سیستم ایمنی به پوست و مفاصل
3-Behcet’s diseaseبیماری اتوایمیون بهجت:بیماری تداخل سیستم ایمنی و التهاب رگ هایخونی.
4-Vasculitisواسکولیتیس:التهاب عروق خونی

3-درمان جایگزینی

کورتیکواستروئیدها ساختاریمشابه هورمون هادارندومیتوانند در موارد کمبود مانند فقدانبرخی هورمون ها از جملهکورتیزول و آلدوسترون ، جایگزین درمانی باشند.از آن جائیکههورمون ها مواد شیمیایی قدرتمندی هستند که بسیاری از فرآیندهای مختلفرا تحت تاثیر قرار می دهند ، لذا کورتیکواستروئیدهامی توانند طیف گسترده ای از عوارض جانبی را داشته باشند.دامنه و شدت عوارض جانبیمصرفکورتیکواستروئیدها ، بستگی به دو عامل دارد:
1.نوع داروهای کورتیکواستروئید مورد مصرف
2.مدتزمان استفاده از کورتیکواستروئید

عوارض جانبی مصرف طولانیمدت کورتیکواستروئیدهاعبارتند از:

-سرکوب و بحران آدرنال
-خونریزی گوارشیو زخم معدهودر نتیجه مدفوع خونی و یا سیاه
-استئوپروز، کاهش تراکم وپوکی استخوان
-افزایش خطر بیماری قلبی
-افزایش خطر ابتلا به عفونت
-کاهش ضخامت پوست، کبودی وکند شدن روند التیام زخم
-افزایش اشتها و افزایش وزن
-رسوبچربی در قفسه سینه، صورت، پشت و شکم
-احتباس آب و نمک که منجر به تورم و ادم می شود
-فشار خون بالا
-دیابت
-آب مرواریدو تاری دید و یا درد چشم
-آکنه و جوش
-ضعف عضلانی
-نازک شدنپوست
-افزایش تعریق
-نوسانات خلقی
-مشکلات روانی مانند افسردگی

جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره ۵۴۱۰۹۰۰۰ -۰۲۱ تماس حاصل فرمایید.